Vorige week liep ik over straat in het centrum van Den Haag en luisterde onbedoeld naar een gesprek van twee boze mensen die ik op dat moment passeerde. Ik hoorde wat ze zeiden, ik kon mij er niet voor afsluiten, totdat ik er voorbij was. Het waren een man en een vrouw. Zij reed in een scootmobiel, hij liep ernaast. Ze waren aan het schelden.
De huidige, bij de verkiezingen verslagen president van de VS, Trump, geeft niet op. Hij ‘concedes’ niet, blaast niet de aftocht, geeft zich niet gewonnen. Ik blogde al dat hij niet tegen zijn verlies kan en alles uit de kast zal halen om verlies te voorkomen. Waaronder de weigering mee te werken aan een ‘smooth transition’. Het doet er voor hem niet toe dat zijn acties ten koste van zijn land zullen gaan en wat ons betreft ook indirect van Europa en dus ook Nederland. Het geeft een ‘unheimisch’ gevoel. Voor mij als Nederlander. Kun je nagaan hoe een groot deel van de Amerikanen zich zullen voelen.
De Amerikaanse verkiezingen komen eraan. In dat verband een blog over een mening van een van mijn classmates uit 1981. Eerst even ter verduidelijking, de achtergrond van deze groep:
Al eens eerder blogde ik over mijn jaar in Lausanne waar ik in 1981 voor een MBA studeerde. Met de groep studenten van zo’n vijfentwintig nationaliteiten vormen we nog steeds een hechte groep. Al bijna veertig jaar.
Inmiddels hebben we ook een what’sapp groep en daarin wordt van tijd tot tijd – in het Engels – heftig en soms tot vervelends toe over van alles gediscussieerd. Dit keer ging het over de verkiezingen in de VS. Een van de classmates beweerde dat Trump zo gek nog niet was, hij had immers veel van zijn verkiezingsbeloftes ingelost. Wat door anderen op zijn zachtst gezegd werd betwijfeld. Dit is wat ik ervan vind.
Laatst sprak ik met een goede vriendin over het feit dat ik terugkijkend op mijn leven mij medeverantwoordelijk voel voor de puinhoop in de wereld. Ik heb veertig jaar gewerkt en nog langer bij verkiezingen gestemd. Ik werkte aldus mee aan, opereerde in en stemde voor een wereld die er nu soms grimmig uitziet. Je leest en hoort voortdurend dat we achterop raken, dat het vertrouwen afneemt, dat onze instellingen falen, dat we niet ten behoeve van het algemeen belang willen veranderen.
Onlangs blogde ik over mijn werkwijze om van stapels papier zoals tijdschriften en kranten af te raken. Zie een linkje daarnaar toe onderaan de blog.
Aldus doende kwam ik op de ‘direct lezen stapel’ een interview uit de Volkskrant tegen dat ik hier nog snel even wil aankaarten, alvorens ik het definitief weggooi. Het is een interview met premier Mark Rutte en vice-premier Lodewijk Asscher in de Volkskrant van zaterdag 21 mei 2016. Dus ver vóór de verkiezingen van 15 maart dit jaar en ver voordat Asscher partijleider werd.
Vandaag zijn de Tweede Kamer verkiezingen. Ik heb inmiddels gestemd. Om een uurtje of negen. Op de VVD, ook voor Jolan, want zij heeft geen tijd vandaag. Het is een recht en een plicht ineen. Ik vind het altijd leuk om te doen.
Het is Clinton versus Trump. In Amerika stem je op ‘election day’ op veel meer kandidaten dan alleen de volgende president. Naast de stem op een presidentskandidaat wordt er voor de Senaat gestemd, het Huis van Afgevaardigden, Senaat en Huis van de staat, de gouverneur. Vervolgens stemt men voor de ‘county’ waar ook allerlei officials moeten worden gekozen, waaronder de sheriff. En dan heb je nog de hoofdstad van de county. Daar kies je de ‘mayor’ en vertegenwoordigers in de city council. Misschien vergeet ik er nog een paar, zoals zelfs leden van een schoolbestuur.
Als altijd houdt ook in Nederland de Amerikaanse verkiezingsstrijd de gemoederen bezig. Deze keer is het wel helemaal raak! Overal kun je lezen en horen dat men zich zorgen maakt over de mogelijkheid dat de clown Donald Trump wint. Men is niet zozeer voor Hillary Clinton, zoals acht en vier jaar geleden men hier te lande massaal voor Barack Obama was en ook gebleven, men is vooral tégen Donald Trump.
Ik sluit niet uit dat Trump wint.
Net als met het Brexit referendum zou het ook in de VS wel eens raar kunnen lopen. De VS heeft een volstrekt verouderd verkiezingssysteem, met z’n kiesmannen. Het is al ruim twee eeuwen onveranderd. Ik heb daarover al eens geblogd (zie onderaan). Daardoor verlopen de verkiezingen onvoorspelbaar. Het is in de VS niet zomaar de helft plus één.
Over de politieke impasse in de VS heb ik al eens geblogd, zie hier. De strekking was dat de Amerikanen zich door hun conservatisme helemaal klem hebben gezet.
De geschiedenis wijst uit dat leiders soms geneigd zijn avonturen in het buitenland te zoeken, teneinde interne strubbelingen te verbloemen of te doorbreken. Met andere woorden, een oorlog zet alles op zijn kop en daarna hoopt de leider sterker tevoorschijn te komen. Of, als de leider in het proces het loodje legt, hoopt men weer met een schone lei, een beter stelsel dus, te kunnen beginnen. Lees verder Donald Trump, gevaar of doorbraak?
Wat een spannende tijd is het toch: we leven al vier jaar in een crisis (diverse crises eigenlijk) en er zijn weer verkiezingen. En ook al gaan ze in detail steeds over net iets anders – de ene keer gaat het over de hypotheekrente aftrek (2010), de andere keer (dit jaar) bijvoorbeeld over Europa – de beloften blijven en het zwarte gat, zoals dat onlangs door iemand op de televisie genoemd werd, na de verkiezingen ook. Over dit zwarte gat wilde ik het eens even hebben.
Ik denk dat het vooral van belang is om een gevoel te krijgen hoe een lijsttrekker na de verkiezingen met dat zwarte gat zal omgaan. Dat hij of zij goed kan debaten, is naar mijn idee dus niet relevant. Ook zijn of haar ideologie doet er maar ten dele toe. Belangrijk is, hoe sterk is zijn of haar leiderschap, hoe standvastig, resp. hoe goed kan een lijsttrekker na de verkiezingen onderhandelen. Hoe zal hij voor de natie als geheel zorgen, hoe zal hij daar leiding aan geven. Dáár gaat het om, dáár zitten we op te wachten. En daar dienen we tijdens de verkiezingscampagnes een gevoel bij te krijgen.
En gelukkig, omdat we met meer dan twee partijen zijn, gaat het de ene keer wat naar rechts, de andere keer iets naar links, heel veel maakt het niet uit.